قیرگونی یا ایزوگام؟

قیرگونی یا ایزوگام به عنوان دو روش رایج در صنعت عایق‌کاری و آب‌بندی ساختمان‌ها، نقش مهمی در جلوگیری از نفوذ رطوبت و حفاظت از سازه‌ها دارند. این دو روش که به منظور محافظت از بام‌ها، دیوارها و کف ساختمان‌ها در برابر نفوذ آب و رطوبت به کار می‌روند، هر کدام دارای ویژگی‌ها و مزایای خاص خود هستند. در انتخاب روش مناسب برای عایق‌کاری، عوامل مختلفی مانند نوع پروژه، هزینه، ماندگاری و شرایط محیطی تأثیرگذار هستند.

در ادامه، به بررسی نکات اجرایی قیرگونی و ایزوگام پرداخته و مزایا و معایب هر کدام را مورد بحث قرار می‌دهیم تا انتخاب بهترین روش برای پروژه‌های عایق‌کاری به درستی انجام شود.

قیرگونی

قیرگونی یکی از روش‌های سنتی و مؤثر برای عایق‌کاری و آب‌بندی سطوح مختلف در ساختمان‌هاست. این روش عمدتاً برای جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به بام‌ها، کف سرویس‌های بهداشتی، پشت‌بام‌ها، و سایر نقاطی که در معرض آب و رطوبت قرار دارند، به کار می‌رود.

قیرگونی از دو ماده اصلی تشکیل شده است:

1. قیر: یک ماده چسبناک، سیاه‌رنگ و ضدآب است که از نفت به دست می‌آید و به عنوان لایه‌ای مقاوم در برابر نفوذ آب عمل می‌کند.
2. گونی: گونی‌های بافته‌شده از الیاف طبیعی (معمولاً الیاف کنفی یا چتایی) که به عنوان تقویت‌کننده و لایه‌ای مقاوم در برابر ترک خوردن قیر استفاده می‌شوند.

برای اجرای قیرگونی، ابتدا سطح مورد نظر تمیز و آماده‌سازی می‌شود، سپس لایه‌ای از قیر داغ روی سطح پخش می‌شود و بعد از آن گونی به عنوان لایه میانی روی قیر قرار می‌گیرد. این فرایند معمولاً در چند لایه (مثلاً قیر-گونی-قیر) انجام می‌شود تا عایق‌کاری به طور کامل و مؤثر انجام شود.

نکات اجرایی قیرگونی

1. زیرکار با ملات ماسه سیمان نرم اندود می‌شود.
2. قیر با درجه نفوذ 70-60 با آتش نرم شده و روی سطح ریخته می‌شود (استفاده از قیر مخلوط یا سفت در لایه اول مجاز نیست).
3. یک لایه گونی خشک، تمیز و بدون چروک روی سطح پهن می‌شود و تمام آب‌روها برش داده می‌شود (محل کنتورها، کاسه توالت ایرانی، ناودان بام)؛ مناطقی که دسترسی کم، سطح کوچک و بی‌دقتی زیادی دارند، معمولاً دچار نشست رطوبت می‌شوند.
4. لایه قیر، مخلوطی مساوی از قیر 70-60 با قیر سفت 85-25 (برای مناطق سردسیر و معتدل) یا قیر 90-10 (برای مناطق گرم) روی گونی کشیده می‌شود.
5. یک لایه گونی عمود بر گونی‌های پهن‌شده پهن می‌شود تا تمام خلل و فرج پر شود.
6. یک لایه قیر نرم و سفت به نسبت 1 به 2 روی گونی پهن می‌شود. معمولاً از 2 لایه گونی و 3 لایه قیر استفاده می‌شود.

ایزوگام

ایزوگام نوعی پوشش مقاوم از قیر و الیاف مختلف مصنوعی است که به وسیله گرما چسبانده می‌شود تا از نفوذ آب و رطوبت به محیط زیر خود جلوگیری کند. عمر مفید ایزوگام معمولاً حدود ۱۰ سال است. امروزه در بیشتر ساختمان‌ها، در مرحله پی و فونداسیون و همچنین در عایق‌کاری دیوارها، سرویس‌ها و پشت‌بام، از ایزوگام به عنوان لایه‌ای عایق استفاده می‌شود. حدود ۴۰ سال پیش، عایق‌بندی ساختمان‌ها به صورت سنتی با استفاده از قیر و آسفالت انجام می‌گرفت که مقاومت مناسبی نداشتند. با گذشت زمان و پیدایش عایق‌های جدید، ایزوگام به عنوان یک عایق مقاوم و بادوام جایگزین روش‌های سنتی شد.

ایزوگام از چندین لایه تشکیل شده است که باعث می‌شود مقاومت بالایی در برابر بارش باران، برف و رطوبت داشته باشد. این لایه‌ها شامل پلی‌اتیلن (polyethylene film)، پودر معدنی (mineral powder)، فویل آلومینیوم (aluminum foil)، بافت (tissue)، پلی‌استر (polyester) و مواد افزودنی ویژه هستند.

ایزوگام‌ها به صورت تک‌لایه و دولایه تولید می‌شوند. در فرآیند تولید، تیشو و پلی‌استر وارد تشتک قیر می‌شوند و سپس با مواد پرایمری یا قیر دمیده آغشته می‌شوند. در مرحله نهایی، ضخامت ایزوگام تنظیم شده و ورق آلومینیوم به لایه آغشته به مواد چسبانده می‌شود. سپس ایزوگام وارد حوض آب شده و سرد می‌شود. پلاستیک به لایه پشت آن اضافه شده و ایزوگام رول می‌شود و در مرحله آخر ذخیره‌سازی می‌گردد.

نکات اجرایی عایق بندی

1. مقدار همپوشانی (اورلپ) در گونی‌های قیرگونی و رول‌های ایزوگام 10 سانتی‌متر است.
2. در عایق‌کاری چندلایه، لایه‌های متوالی عمود بر هم قرار می‌گیرند.
3. در عایق‌کاری سطوح شیب‌دار، از پایین‌ترین نقطه شروع و به بالاترین نقطه ختم می‌شود.
4. انتخاب قیر مناسب یکی از اصلی‌ترین عوامل اجرای عایق‌کاری مطلوب است (سطح قیر نباید قهوه‌ای‌رنگ یا شبیه زنگ‌زدگی باشد).
5. از حرارت دادن بیش‌ازحد قیر (بیش از 180 درجه) اجتناب کنید؛ زیرا موجب سوختن آن می‌شود.
6. در لایه اول قیر، معمولاً از قیر شل (60-70) برای پر کردن خلل و فرج استفاده می‌شود و در لایه دوم از قیر مخلوط (نصف شل، نصف سفت) (85-25) استفاده می‌شود.
7. از ایزوگام باکیفیت و دارای مهر استاندارد استفاده کنید. افزایش چگالی الیاف تیشو داخل ایزوگام و کیفیت قیر استفاده‌شده، قیمت ایزوگام را نیز افزایش می‌دهد.
8. از دپوی طولانی‌مدت ایزوگام اجتناب کرده و حتماً آن را به صورت عمودی نگهداری کنید.
9. ایزوگام بی‌کیفیت به جای مواد پلیمری یا قیر مرغوب، از مواد غیراستاندارد یا پودرهای معدنی استفاده می‌کند. با دست کشیدن روی قسمت فاقد پوشش آن، اگر ذرات سیاه باقی بماند، ایزوگام کیفیت مطلوبی ندارد.
10. در عایق‌کاری سرویس بهداشتی، حمام و آشپزخانه‌ها، دیوارها نیز تا ارتفاع 60 تا 80 سانتی‌متر عایق می‌شوند (قیر دولایه و یک لایه گونی یا ایزوگام یک‌لایه).